Nederland kantelt. Kantelt inkoop mee?
De kapitalistische wereld – ver doorontwikkeld tot een geraffineerde systeemwereld – ontneemt ons zicht, lef en creativiteit om anders te denken en anders te organiseren. We zijn het spoor bijster. Gelukkig geldt dat niet voor iedereen!
De beweging ‘Nederland kantelt’ groeit. Ook de term ‘sociaal ondernemerschap’ krijgt meer vorm en inhoud. Maar welk idee zit daar achter? Hoe kunnen we op een positieve wijze inhaken? Zodanig dat we terugkomen bij de essentie van het leven, bij het ‘waarom’ van de dingen die we doen? Of om het bij mijn vakgebied te houden: hoe kan Inkoop bijdragen aan de kanteling van jouw organisatie? De Inkoopfilosoof geeft antwoord.
Terug naar de bedoeling
Wouter Hart verwoordt in zijn boek ‘Verdraaide organisaties’ dat we terug moeten naar de bedoeling. Terug naar de essentie waarom en waarvoor voor we iets doen. De auteur gaat uit van een omgekeerde beweging. Van de pijl die van binnenuit naar buiten beweegt, in plaats van andersom.
We zijn meesters geworden in het verbeteren van de systeemwereld door incidenten, controlbehoeften, enzovoort. In deze beweging streven we weliswaar doelen na, maar zijn we de bedoeling kwijt. Laat staan dat we oog hebben voor de leefwereld. Die wereld waar jij en ik, onze organisatie en onze klanten hun ervaringen hebben, in het hier en nu, met diezelfde systeemwereld.
Stip aan de horizon
Beweeg je van binnen naar buiten dan weet je wat de bedoeling is. Dan zie je een stip op de horizon en kun je op pad gaan. Dit pad plaveit zich op het moment dat je de eerste stap zet. De doelstellingen zijn niet in beton gegoten en al lopend ontwikkelt zich het perspectief van mogelijkheden. Mogelijkheden die zich niet laten beperken door SMART-doelstellingen, maar die gedreven worden vanuit de bedoeling! Rekening houdend met alle stakeholders vanuit de leefwereld overtreft het resultaat veelal de verwachtingen.
Inkoop in beweging
Als ik dit vergelijk met hoe we op dit moment inkoopvraagstukken benaderen, dan is er wel wat beweging, maar niet erg veel. Als je deze weg opgaat en vertrekt vanuit de bedoeling kan het zo maar zijn dat je niet verbetert en verandert, maar dat je bezig bent met een totale transitie. En daar is niet iedereen aan toe.
Sterker, ook niet elk product of elke dienstverlening leent zich ervoor of heeft het nodig. In het boek ‘Verdraaide organisatie’ spreekt Wouter Hart over unieke en standaard vraagbehoefte en garantie- en creatieaanbod. De 4-deling vanuit Kraljic past hier goed in.
Bij routine- en hefboomgoederen kun je garanties afgeven dat het proces keer op keer vlekkeloos verloopt en daarmee recht doet aan de bedoeling. Bij knelpuntgoederen en met name bij strategische goederen is dit niet het geval. Hierbij is het procesverloop veel minder voorspelbaar. Dit zijn processen met een hoge variatie die steeds weer uniek is.
De basisgedachte hierbij is wel dat je bij elke nieuwe inkoopbehoefte blijft vertrekken vanuit de bedoeling en niet vanuit verbetering van de systeemwereld. Doe je dat niet dan verlies je het contact met de leefwereld en zal het ingerichte proces niet datgene opleveren wat je ervan had verwacht. Je bereikt geen klantsatisfactie en geen financiële, economische- en sociale doelstellingen.
Van transactie- naar prestatiecontract
Hiermee lijkt het meer van hetzelfde, maar is het dat ook? Ik denk het niet. Ik zie maar heel weinig inkopers en contractmanagers bij de start van een inkooptraject zichzelf afvragen: ‘Wat is hier eigenlijk de bedoeling?’ en ‘Hoe kunnen we dit omzetten naar een visie, inkoop- en contractstrategie, type leveranciersrelatie en het inrichten van de processen?’ Zeker bij overheidsinkopers zijn onderliggende aanbestedingsprocedures vaak belangrijker dan de bedoeling. Deze inkopers en contractmanagers gaan op pad vanuit de systeemwereld.
Het is van belang dat je begrijpt dat het vertrekken vanuit een bedoeling tevens betekent dat je jezelf kunt verbinden met die bedoeling en begrijpt hoe het procesverloop er dan uitziet. Dat het managen van een dergelijk proces andere competenties en vaardigheden vraagt. Als we dit in verband brengen met onderstaande 3-deling van contractvormen in relatie tot de inkoopontwikkeling, dan zien we in Nederland dat we meer en meer prestatiecontractenafsluiten.
Alleen al deze stap, van transactie naar prestatie, vraagt veel van de betrokken medewerkers. Medewerkers die gewend zijn om lijstjes af te vinken en andere controle-elementen toe te passen, moeten leren loslaten en alleen sturen op de beoogde doelstellingen. Vaak vallen de resultaten tegen en is men geneigd terug te vallen op het vertrouwde afvinken. De tegenvallende resultaten worden vaak veroorzaakt door het niet vertrekken vanuit de bedoeling. Bovendien werkt men nog vaak vanuit een tijd-geldperspectief terwijl het zou moeten gaan om kosten-waarde perspectief en bij de volgende stap zelfs om waarde-kostenperspectief.
Bron: De cirkels rond – persoonlijk leiderschap geeft meer regie op je cont(r)acten – Jellie Pijpers
Inkoop en contractmanagement (laten) kantelen
Dat Nederland kantelt is onafwendbaar. Dat inkoop en contractmanagement mee kantelen, is eveneens onafwendbaar. Maar of we dit al bewust en heel concreet zo ervaren en hieraan bijdragen? Ik denk van niet. Daarvoor lijkt nog een lange weg te gaan.
Hoe werk jij als inkoper? Draag jij bij aan het kantelen van inkoop en daarmee van jouw organisatie? Hoe zie jij zaken als tijd-geldperspectief, kosten-waardeperspectief en waarde-kostenperspectief? Wil je veranderen en (verder) kantelen?
Ik help je graag bij deze transitie! Mail me voor een afspraak, dan vertel ik je hoe de inkoop van jouw organisatie kan bijdragen aan de kanteling van jouw gehele onderneming.
De Inkoopfilosoof
