Emoties kennen een diepere laag die inzicht geeft

Terwijl ik aan het schrijven ben, staan al mijn zintuigen open en een ogenschijnlijk simpel woord als mist krijgt door mijn zintuigen opeens een diepere betekenis. Gebruik ik het metaforisch als mist in mijn hoofd of is het simpelweg de mist waar we de afgelopen maanden regelmatig mee te maken kregen? Kunnen we door de mist nog wel diepte zien? En wat betekent het terwijl ik autorijd, hoever de afstand reikt die ik heb te bewaren op de auto die voor mij rijdt?

Het leven zit vol diepere lagen
Tijdens het schrijven opent zich een magisch luik als ik lagen ga toepassen en van de oppervlakte in de diepte duik. Als ik bepaalde gebeurtenissen begin te interpreteren en er emoties en waarden ontstaan. Ik zak weg in het verhaal en de verschillende verhaallijnen en verblijf vervolgens in een andere wereld. De gelaagdheid der dingen laat mij reizen van de oppervlakte naar de rijk gevoelde diepte.

De simpliciteit van kleine dingen geeft ons helderheid,
maar de gelaagdheid van dingen laat ons een grotere complexiteit en diepte zien. 

Metaforische voorbeelden van de gelaagdheid van dingen
Er zijn ontelbare voorbeelden van situaties waarin gebruik wordt gemaakt van lagen. Denk bijvoorbeeld aan een olieschilderij waar laag voor laag wordt aangebracht en bij een restauratie juist weer laag voor laag afgehaald om tot de kern te komen.

En wat denk je van de laagjes van een cake; zonder die romige, fruitige en sappige tussenlaag blijft het kruim in je mond hangen en verdwaalt het in je keel om er vervolgens in te schieten en je onbehouwen te laten hoesten. Nee, doe er voor mij maar een dot slagroom op, dan glijdt het beter naar binnen wanneer ik alle smaaksensaties laagje voor laagje met mijn tong afpel en proef.

Of kleding; het over elkaar dragen van laagjes kleding is soms een delicaat vraagstuk. Matchende of juist contrasterende kleuren, het zorgt voor een samenhangend geheel, opgebouwd uit lagen. De textuur – bijvoorbeeld gebreid of glanzend glad – voegt daar nog eens een extra dimensie aan toe. Met enige precisie of juist met de Franse slag wordt onze eigen stijl geboren. Een kleurrijke gelaagdheid is van je af te lezen.

De gelaagdheid van onze interactie
Elke laag kent weer een diepere laag. We zijn een bonte collage, verzameling van ervaringen die met elkaar onze emoties, overtuigingen en reacties vormen. Hoe we ons naar buiten gedragen is niet altijd zoals we ons vanbinnen voelen. En in de interactie met iemand anders gaat het meestal eerst via een oppervlakkige chit chat voordat we voorzichtig onze diepere lagen – vragen, uitdagingen, kwetsbaarheid, dat wat ons ten diepste beweegt – blootleggen.

De emotionele ui
Het kan nog zo mooi zijn aan de oppervlakte, maar het is de diepte die betekenis geeft aan dingen, mensen en het ervaren van de aarde. Je hebt ze af te pellen voor je echt in de diepte terecht komt. De welbekende ui met al zijn lagen wordt hiervoor vaak metaforisch gebruikt. En als we de emotie verdriet bij de kop pakken, kunnen we in onderstaand figuur (van Kaitlin Robb’s) zien dat het onderliggende gevoel heel divers is en multi-interpreteerbaar, namelijk: eenzaamheid, kwetsbaar, wanhoop, schuldig, gedeprimeerd en pijn. Om vervolgens te zien dat er daaronder nog een laag ligt die we kunnen voelen.

 

 

Emoties zorgen voor beweging
Ik houd van waardevolle gesprekken over dat wat ons bezighoudt in het leven. Emoties zijn hiervoor een mooie ingang. Iedereen is wel in staat om de eerste laag van emoties te benoemen. En ik nodig je uit voor elke volgende laag, omdat gesprekken hierdoor worden verrijkt, we onszelf en de reacties die we laten zien beter zullen begrijpen. Dan zullen onze gesprekken er echt toe doen. En hoe meer we het gaan gebruiken des te beter wordt de vaardigheid die we krijgen in het afdalen van onze primaire emotionele laag. Het zet bijna automatisch een rimpeleffect in beweging bij jezelf en in de gesprekken met anderen. Je bouwt aan je eigen emotionele intelligentie. En hoe fijn is dat?! Maar… er wacht nog een laag op je.

Van emotie naar kernwaarde
Om van een emotie naar een kernwaarde te gaan is een aanvullend proces van zelfreflectie nodig om te ontdekken hoe onderliggende behoeften of overtuigingen jouw emoties mogelijk sturen. Je kunt hierin de volgende stappen toepassen:

Stap 1: Identificeer de emotie
Begin met het benoemen van de emotie die je ervaart. Bijvoorbeeld: Ik voel me gefrustreerd als collega’s mijn idee niet serieus nemen.

Stap 2: Vraag jezelf waarom de emotie ontstaat
Stel je zelf vragen als: Waarom raakt mij dit? Wat maakt dit belangrijk voor mij? Wat zou er moeten veranderen om deze emotie te verminderen?
Voorbeeld antwoord: Omdat ik het gevoel heb dat mijn bijdrage niet wordt gewaardeerd.

Stap 3: Zoek naar onderliggende behoeften of overtuigingen
Emoties ontstaan vaak door een botsing tussen een situatie en wat jij diep van binnen belangrijk vindt.
Stel jezelf de vraag: Welk persoonlijk principe/overtuiging of welke waarde wordt er bij mij geschonden of bevestigd?
Voorbeeld antwoord: Ik wil dat mijn expertise erkend wordt. Dit gaat voor mij over respect en erkenning.

Stap 4: Formuleer vervolgens je kernwaarde
Vertaal nu de behoefte of overtuiging naar een positief geformuleerde kernwaarde.
Antwoord: Mijn kernwaarde is erkenning (waardering voor mijn expertise) en respect (gehoord worden).

De waarom’s achter je emotie
Kernwaarden zijn de waarom’s achter je emoties. Door ze te herkennen, kun je beter begrijpen wat je nodig hebt en kun je beter communiceren vanuit je behoeften. Je zult keuzes maken die in lijn liggen met wie je bent.

Inschrijven voor de nieuwsbrief, nieuwsgierig naar een waardentest of liever een persoonlijk waardevol gesprek? Laat het weten via een mail naar jellie@opaal.nu.